ครูพันธุ์ใหม่ใน รร. ทางเลือก (ไทยโพสต์)
"โลกมีความรู้มากมาย แต่เราใช้ความรู้นั้นไม่เป็น" อ.ชาญชัย ลิมปิยากร ผู้อำนวยการอาศรมพลังงานโรงเรียนตื่นรู้ แสดงความเห็นบนเวทีพูดคุยเรื่อง "เส้นทางครูอาสากับการสร้างครูพันธุ์ใหม่เพื่อการศึกษาทางเลือก : ประสบการณ์โครงการครูอาสาเพื่อการศึกษาทางเลือก...สู่ข้อเสนอการปฏิรูปการศึกษารอบ 2" ณ สถาบันอาศรมศิลป์ โรงเรียนรุ่งอรุณ มีผู้บุกเบิกที่ทำให้คำว่า \'การศึกษาทางเลือก\' กลายเป็นที่รู้จักในสังคมไทยมานั่งให้ข้อคิดเห็นต่อระบบการศึกษาทั้งกระแสหลักและกระแสทางเลือกอย่างมีพลัง
"การศึกษาทางเลือกไม่ใช่ทางออก แต่มันไม่ใช่กระแสหลัก มันเป็นเรื่องของการทวนกระแส ซึ่งเป็นหน่ออ่อนที่แทงยอดขึ้นมาใหม่ แล้วจะทำให้กระแสหลักเห็นตัวเอง การศึกษาทางเลือกจึงไม่ใช่ทำเพื่อแก้วิกฤติ วิกฤติมันจะผ่านไปแล้วทางเลือกจะเกิดขึ้นมาเอง สิ่งที่ทำกันอยู่เป็นการเตรียม ไม่ใช่คิดที่จะเปลี่ยนแปลงสังคม" อ.ชาญชัย กล่าว
เช่นเดียวกับ อ.ประภาภัทร นิยม ผู้ก่อตั้งและผู้อำนวยการโรงเรียนรุ่งอรุณ ที่กล่าวตรงกันและให้แนวทางความหมายอันเป็นหัวใจสำคัญของการศึกษาทางเลือกที่เกิดขึ้นในสังคมไทยว่า ต้องเป็นนักอนาคตศาสตร์ คือมองไปอีก 10 ปีข้างหน้า ลูกหลานจะอยู่อย่างไร จากนั้นคำถามคือเราจะเตรียมอะไรไว้ในอีก 5 ปี 10 ปีข้างหน้า ที่ทุกคนทำคือทดลองหาวิธีการเรียนรู้ที่ดีที่สุดของมนุษย์ที่จะเอาตัวรอดในโลกนี้ ทำอย่างไรทุกคนจึงจะบ่มเพาะและรักษาการเรียนรู้ที่ดีที่สุดของตนเองเอาไว้ได้
"ครูเป็นหัวใจสำคัญของการศึกษาทุกระบบ" อ.รัชนี ธงไชย ครูใหญ่โรงเรียนหมู่บ้านเด็ก กล่าว ในฐานะที่ อ.รัชนี คลุกคลีกับเด็กที่ได้รับผลกระทบจากปัญหาสังคม เธอคิดว่าความเชื่อของครูเป็นภาวะเสี่ยงต่อการเติบโตที่ถูกต้องของเด็ก เช่น การสอนให้เด็กให้ค่านิยมต่อทุนนิยม และวัฒนธรรมบริโภคนิยมอันเป็นวัฒนธรรมเชิงเดี่ยวของโลก ดังนั้น ครูพันธุ์ใหม่ต้องเป็นครูที่มีชีวิตชีวา ต้องเข้าใจตัวตนและสังคมของเด็ก ตัวตนของสังคม และความสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อม
การสร้างครูพันธุ์ใหม่ให้เป็นนักจัดการการเรียนรู้เพื่อการศึกษาทางเลือกจึงถูกออกแบบขึ้นภายใต้โครงการ \'ครูอาสาเพื่อการศึกษาทางเลือก\' จากความร่วมมือของมูลนิธิอาสาสมัครเพื่อสังคม และมูลนิธิซิเมนต์ไทย เพื่อสนับสนุนกระบวนงานด้านการศึกษาทางเลือก และส่งเสริมให้หนุ่มสาวที่มีความมุ่งมั่นในงานด้านการศึกษาได้เข้าไปปฏิบัติงานเต็มเวลาใน 18 พื้นที่ทั่วประเทศที่มีการจัดการศึกษาทางเลือกเป็นระยะเวลา 1-2 ปี
ชัชวาลย์ ทองดีเลิศ ประธานโครงการครูอาสาฯ อธิบายเป้าหมายของโครงการว่า ครูคือผู้จัดกระบวนการเรียนรู้ให้เกิดการเปลี่ยนแปลง เกิดการปฏิรูปในสังคมไทย ครูสายพันธุ์ใหม่ต้องจัดการศึกษาที่พัฒนาทั้งกาย ใจ สติปัญญา ต้องมีเรียนรู้ที่จะข้ามผ่านความกลัว ผ่านชุดความคิดเดิม โครงการนี้จะเปิดหัวใจของการเรียนรู้ได้อย่างไร เพื่อให้ครูกระแสหลักปรับเปลี่ยนหลักคิดปรัชญาการเรียนรู้ใหม่ในการบวนการจัดการศึกษา
อัจฉริยะ ศิริจินดา เด็กหนุ่มศรีสะเกษ จบรัฐศาสตร์ ไม่มีความรู้เรื่องการเกษตร ไม่มีความรู้เรื่องพันธุ์ข้าวแม้แต่น้อย เขาเลือกจะไปเป็นครูอาสาในศูนย์การเรียนรู้โจ้โก้ จ.น่าน ที่นั่นเขาได้เรียนรู้เรื่องภูมิปัญญา พันธุ์ข้าว การปลูกข้าว การแปรรูปข้าว เมล็ดพันธุ์พืชผัก จุลินทรีย์ท้องถิ่น การทำปุ๋ย การเลี้ยงสัตว์ต่างๆ ความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นกับตัวเองคือ \'ความคิด\' เขาจึงยืนยันอย่างมั่นใจ เขาจะกลับไปเป็นเกษตรกรที่บ้านเกิด
มานพ ต๊ะสุ เด็กหนุ่มจังหวัดตาก ผู้ต่อต้านสังคม ไม่มีความเชื่อในศาสนา ไม่ศรัทธาในพิธีกรรม ดื่มเที่ยวไปวันๆ เอาตนเองเป็นที่ตั้ง แต่ชุดความเชื่อเดียวที่เขาฝันจะทำคือ การท้าทายตนเองต่อการทำงานพัฒนาคนให้ดีขึ้น อยากรู้ว่าเขาจะเปลี่ยนแปลงตนเองได้แค่ไหน จะขับเคลื่อนสังคมได้มากน้อยแค่ไหน ก่อนจะเข้าสมัครเป็นครูอาสาฯ ประจำที่หน่วยประสานงานวิจัยเพื่อท้องถิ่น จ.สตูล
มานพทำงานท่ามกลางวัฒนธรรมที่แตกต่าง เขาต้องนำกระบวนการวิจัยที่หน่วยงานศึกษาไว้เข้าสู่โรงเรียน เพื่อสร้างความเปลี่ยนแปลงให้ครู วิธีการคือห้ามไม่ให้ครูสอน แต่เป็นผู้จัดกระบวนการศึกษาให้กับเด็ก เด็กหนุ่มผู้ต่อต้านสังคมคนเก่าก็ค่อยๆ เรียนรู้อย่างมานะไปพร้อมๆ กับความเปลี่ยนแปลง
"เราได้รู้ว่าถ้าเราปฏิเสธสังคม เราจะอยู่อย่างลำบาก หลักๆ เมื่อก่อนคือไม่รู้จะตอบกับตัวเองยังไง การทำงานทำให้เราคิดว่าเราอยู่ไม่ได้ด้วยวิธีนี้ เราได้เห็นความลึกซึ้งของวัฒนธรรมที่เป็นกลไกให้ระบบสังคมขับเคลื่อนการพัฒนา ที่สตูลผมมีความสุขกับสิ่งที่ผมทำอยู่ หลังจากจบโครงการผมจะเอากระบวนการเหล่านี้ไปจับงานที่บ้าน เรียนรู้และเคลื่อนงานกับชุมชนอย่างคนในไม่ใช่คนนอก" มานพ เล่า
เปรมวดี เสรีรักษ์ สาวชาวกรุงเลือกที่จะเข้ามารับบทบาทของความเป็นครูในโรงเรียนรุ่งอรุณ ที่ผ่านมาเธอค่อนข้างมองชีวิตในความสมบูรณ์แบบ แต่การเรียนรู้ในความเป็นครูอาสาที่โรงเรียนรุ่งอรุณ ที่เธอต้องลงมือปรับปรุงหลักสูตรให้มีคุณสมบัติของ \'บูรณาการแบบองค์รวม\' เพื่อการเรียนรู้ด้วยการปฏิบัติจริง และตอบสนองกับธรรมชาติการเรียนรู้ที่แตกต่างหลากหลายในการเรียนรู้ของเด็ก ต้องวิเคราะห์ สังเคราะห์ ทดลองทำ ประเมิน ปรับปรุงอย่างไม่มีที่สิ้นสุด ในกระบวนการทำงาน เปรมวดีเองก็ได้สัมผัสกับคำว่าการเรียนรู้อย่างแท้จริง และทำให้เธอได้ทบทวนตัวเองใหม่
ครูอาสาหนุ่มสาวทั้ง 20 คนในโครงการยอมรับว่า ในความคาดหวังที่โครงการครูอาสาฯ หรือที่อาวุโสทั้งหลายในแวดวงต้องการที่จะให้พวกเขาเกิดชุดความรู้ แนวคิด และรูปธรรมในการจัดกระบวนการเรียนรู้ เป็นนักจัดกระบวนการเรียนรู้ที่เข้าใจแนวคิดการศึกษาทางเลือกในพื้นที่ต่างๆ จนสามารถเชื่อมโยงการศึกษาทั้งในและนอกโรงเรียนจนเกิดหลักสูตรท้องถิ่นได้นั้น พวกเขายังต้องเสริมสร้างการเรียนรู้ในมิติการศึกษาที่หลากหลาย เข้มข้น และใช้ระยะเวลาในการเรียนรู้เพื่อเก็บเกี่ยวประสบการณ์ยาวนานกว่านี้.
ขอขอบคุณข้อมูลจาก
